Adam Mickiewicz

ADAM MİCKİEWİCZ:

THE POET WHO SAW THE SUNLIGHT OF FREEDOM IN THE TWILIGHT OF CAPTIVITY

Is humanity’s cordiality, nations’ grudge?
Is love coming to blow out this beautiful spark;
The revolving world becomes an axis, nationality,
Freedom that will emerge dazzlingly on our horizon...

Many poets struggle with rhyming and stanzas and only write poetry. As for the owner of these verses, Adam Mickiewicz, while he was penning his poem “Dedicated to Youth”; it wasn’t just a poem, it was also the history of a period he himself was not destined to witness.

Feeling the pain of captivity in the depths of this heart, Mickiewicz spent his entire life working hard to have Poland attain its independence. With this in mind, he participated in meeting with Polish immigrants in Italy, Germany and Hungary. Most of his years were passed as a professor in Paris, while much of his time was spent in cooperating with the Polish revolutionaries who took refuge in France. He communicates with Polish immigrants who have dispersed to the four corners of the globe and establishes unifying relations. Here is a summary of a speech he made at a meeting of an organization he set up with his fellow patriots; “We must unify our efforts to save our sacred motherland against the terrible possibilities that might result in death. Together, we must spend our energy for our people and our homeland. We must find the strength to oppose all the obstacles and dangers in a more superior manner. There is a sweet magic in the air of
organizations like this one against the administration of a despotic ruler.” The lives of a number of friends like him were spent of the road in order to struggle for independence in solidarity with Poles who scattered to throughout the world.

CHARMING CITY; LIFE IN İSTANBUL

The path of Adam Mickiewicz, who spent his life as a freedom fighter, crossed İstanbul in the year 1855. His companion, Henryk Sluzalski conveyed his thoughts about the scene he saw while the ships were drawing up alongside on the morning of 22 September, 1855 thusly, "The ship had reduced its speed in order to enter Istanbul Harbor at the crack of dawn at 5:00 am. At six a.m., what we saw wasn’t a city, but rather a miracle. 
The rising sun was shining the windows and minarets with its golden rays. It was really a spellbinding city." 
The reason for the poet’s arrival in İstanbul was to check out the situation of the Poles which took refuge in the Ottoman State in 1848 and to reinforce the status they took on the Turkish side of the Crimean War, which began two years earlier. Mickiewicz’s goal was to join up with the Polish battalion, which was set up during this war by the Polish commander Sadık Pasha and fight on the side of the Ottomans
against the Russians.

As the trip from Paris to Turkey was quite costly, the financial difficulties that the poet and his friend found themselves in forced them to live in tough circumstances in İstanbul. Amongst his comrades was Levy, who wrote Wladyslaw Mickiewicz a letter describing this difficult period. "This was a single room flat. The three of us sat in three corners and the door was situated in the fourth corner. Instead of a bed, we spread a mattress on the carpet and used our overcoats instead of a blanket.”

His compatriot Henryk Sluzalski wrote the following in his dairy under the September 23rd entry: "We have been living for two days in Turkish fashion. Chicken and rice, which is cheap here, is our meal of choice and we prepare it ourselves. Everyone is giving us strange looks." Mickiewicz wrote about the same food routine in a letter, describing it in this manner, "We cook our own food at home. Right now my compatriot is cutting the chicken with a stiletto then we are going to add the rice on top. That’s going to be a delicious lunch. This evening’s experience constantly whet’s the appetite." As can be seen from this letter he wrote, it was as if this miserable life attracted the poet’s imagination.

Subsequent his Burgaz excursion on 3 October, 1855, the poet left a building in Galata that hasn’t been completely determined as to where it was situated and moved to a small, dark and extremely modest flat to spend his final days.

As the rent wasn’t high, Mickiewicz resigned to moving into this dark flat. Moreover, he had no intention of staying there for long and planned to travel to Bulgaria and Serbia. Unfortunately, a fatal disease cut those plans short. The description of the room that Mickiewicz lived in is still extant; "There is a iron bed with a white bedspread in the right corner where the poet breathed his last breath. Next to the bed was a small table where he wrote letters to his children, friends and acquaintances, and just beyond that was a couch and a reed armchair. Next to the door was the sink and with another table in the center of the room. There are a few lithographs and a mirror hung the walls."

This flat was a venue where Poles met and made emotional speeches during the period of the Crimean War. Amongst the Polish immigrants who frequently dropped by this home were Adam Czartoryski, who fled to İstanbul after the 1830 Rebellion and subsequently established Polonezköy, the writer T.T. Jez (Hanri) Sobozowski, as well as Adam Michalowski, who later became a Moslem. Sobozowski, who was one of the poet’s closest friends who stayed in this home, volunteered to fight in the Crimean War. The first order of business of those who joined this war was to purchase a uniform and headgear called ‘kalpak’. In his memories, the poet Mickiewicz went into great detail about how he adored his kalpak more than everything else but his passport. In those days, the only issue that the Poles complained about was the frequent fires that plagued İstanbul. Sobozowski was so afraid that fire was also going to hit his home that he always placed his passport and
kalpak under his pillow figuring he could save them whenever the fire appeared at his doorstep.

PREFERENCE FOR LIFE IN PARIS AND DEATH IN İSTANBUL

In 1855, a major cholera outbreak had struck İstanbul and the poet would call on his stricken friends to wish them a speedy recovery. He contracted the disease during these one of these visits and his health worsened within 10 days. He knew he had come down with cholera and that no cure existed for this disease. In regards to this ideal, the last words of this poet who found himself with a terminal illness in Turkey to his self-sacrificing his compatriot İskender Pasha, who headed major campaigns in the Turkish Army: "Had I known I was going to die of cholera in İstanbul, I would still have come here. Because it was my duty to do so. Rather than becoming the general secretary of a scientific academy in France, I prefer to be an ordinary secretary of a Turkish battalion."

The poet passed away in Pera on November 26th, 1855. The dark room on the edge of the city symbolizes the poet’s tenacious life. Like that of his lifestyle, the weather on the day he died was very cold and rainy. According to letter by his friend, T.T. Jez, describing the very plain funeral ceremony of Liberated Poet who died outside his native land. The Turks and mullahs wore black and watched with melancholic contemplation. "A pair of oxen pulled a plain casket through the muddy streets of Beyoğlu. I assumed there would be nobody but us Poles taking part in the procession, but it wasn’t long before we understood how wrong I was. A teeming mass of mourners wearing black filed in behind us, covering the street. People from all nations where present, Serbians, Dalmatians, Montenegrians, Albanians, Italians, with Bulgarians in the majority. This was their way of showing of respect for the genius of the Slavic poet.”

The removed internal organs of Adam Mickiewicz were buried in the basement of the building which remains a quiet house. According to the customs of those days, his embalmed body was sent to Paris by means of the Turkish Embassy in France. This was because the poet was accepted everywhere as the guest of Napoleon III. Adam Mickiewicz’ body was buried after a sorrowful ceremony was conducted at the Madlen Church in Paris. In 1890, his grave was opened in Paris whereas his bones were shipped to Poland. He was reburied in the graveyard of the Wawel Royal Chateau Church. Thus, the memory of the poet lives in three separate places, in İstanbul, in Paris' and in Poland.

THE BIRTH OF A MUSEUM FROM ASHES
As his compatriot Sobozowski feared would happen, the house the currently revives the memory of the poet burnt down in the Great Beyoğlu Fire of 1870. The building which is extant today was restored by another Polish political refugee, Jan Gorczynski, who affixed a plaque on the door. In 1909 the Committee of Unity and Progress placed a signed in memory of Adam Mickiewicz and the Poles who died in the Crimean War. On the 100th anniversary of the poet’s death, the building witnessed another ceremony and the hanging of new signboards. The structure was nationalized by the Ministry of Culture in 1978/79. After undergoing major renovation, the display arrangements were completed and the museum was opened to visitors in the year 1984.

The building’s exhibit project was undertaken by specialists and decorators from Warsaw. While the great majority of the materials were shipped from Poland, these were reinforced with various works taken from the Museum of Turkish and Islamic Works and the Military Museum.

While exhibiting the poet’s lifestyle and works in the museum using contemporary concepts, a room in the building’s cellar is preserved as a symbolic tomb for the poet. Actually, if we consider that what makes a poet a poet is not flesh and bones, but rather his heart, we can say that this cellar where his heart along with the rest of his internal organs are buried is his true tomb. If you wish to be inspired from his live and follow in his steps, the door of his house at Tatlı Badem Sok. No. 29 in Dolapdere is open to visitors between 09:30 – 17:00 every day except Monday. In concluding this article like a Polish poet, the first thing to come to mind would be the Freedom Sun he mentioned continually in his poems. Wishing your Freedom Sun never sets…  

 ADAM MİCKİEWİCZ : 

 ESARETİN ALACAKARANLIĞINDA HÜRRİYETİN GÜNEŞİNİ GÖREN ŞAİR 

İnsanlığın samimi, milletlerin hıncı mı?

Aşk gelip üfleyecek bu güzel kıvılcımı;

Dönen dünyaya yine mihver olup milliyet,

Doğacak parıl parıl ufkumuzda hürriyet...

Pek çok şair kafiyeler ve dizelerle boğuşarak, sadece şiir yazar. Bu dizelerin sahibi Adam Mickiewicz ise “Gençliğe İthaf” adlı şiirini yazarken; sade bir şiir değil; kendisinin göremeyeceği bir dönemin tarihini de kaleme alır.

Esaretin acısını yüreğinin derinliklerinde hisseden Mickiewicz, hayatı boyunca Polonya'nın bağımsızlığa kavuşması için çaba harcar. Bu amaçla İtalya, Almanya, Macaristan ve Romanya'daki Polonyalı göçmenlerin toplantılarına katılır. Yıllarının çoğunu, Paris'te profesörlük yaparak, aynı zamanda Fransa'ya sığınan Polonyalı ihtilalcilerle işbirliği yaparak geçirir. Dünyanın dört bucağına dağılmış olan Polonyalı göçmenlerle yazışmalar yapar ve birleştirici ilişkiler kurar. Kendisi gibi vatansever arkadaşlarıyla kurduğu bir örgütün toplantısındaki konuşmasında özetle; “Kutsal vatanı kurtarmak için gayretlerimizi - sonucu ölüm olabilecek korkunç ihtimallere karşı - birleştirmeliyiz. Hep birlikte, milletimiz ve vatanımız uğrunda enerjimizi harcamalıyız. Daha üstün bir şekilde, bütün engellere ve tehlikelere karşı koymak gücünü bulmalıyız. Despot bir hükümdarın yönetimine karşı, bu gibi örgütlerin havasında tatlı bir sihir vardır” der. Onun gibi pek çok arkadaşının hayatı da dünyanın dört bir yanına dağılmış olan Polonyalılar’la işbirliği yaparak, bağımsızlık mücadelesi vermek için yollarda geçer.

BÜYÜLEYİCİ ŞEHİR; İSTANBUL’DA YAŞAMI

Hayatını bir özgürlük savaşçısı olarak geçiren, Adam Mickiewicz’in yolu, 1855 yılında İstanbul`a düşer. Yanında ona eşlik eden arkadaşı Henryk Sluzalskı 22 Eylül 1855 sabahı gemileri İstanbul’a yanaşırken gördüğü manzarayı şöyle aktarır "Gemi sabah saat beşte, güneş doğmadan İstanbul Limanı'na girmek için yavaşlıyordu. Saat altıda şehri değil, adeta bir mucizeyi gördük (...) Doğan güneş bütün pencereleri ve minareleri altın ışınlarıyla parlatıyordu. Gerçekten büyüleyici bir şehir". Şairin İstanbul’a geliş nedeni; 1848 yılında Osmanlı Devleti`ne sığınan Polonyalılar`ın durumunu incelemek ve 1853 yılında başlayan Kırım savaşında onların Türkiye safında aldıkları yeri güçlendirmektir. Mickiewicz’in hedefi, bu savaşta Polonya asıllı Sadık Paşa komutasında kurulacak olan Polonya taburuna katılmak ve Osmanlı ordusu safında Ruslara karşı savaşmaktır.

Paris’ten Türkiye’ye yapılan bu çok pahalı yolculuk nedeniyle, içine düştükleri maddi sıkıntılar, şairin ve arkadaşlarının İstanbul’da zor koşullar altında yaşamalarına neden olur. Şairin yoldaşları arasındaki Levy'nin Wladyslaw Mickiewicz'e yazmış olduğu bir mektup, bu zor dönemleri betimler: "Bu tek odalı bir daire idi. Her köşede üçümüzden biri oturuyorduk. Kapı dördüncü köşede bulunuyordu. Karyola yerine halı üzerine şilte seriyor, yorgan yerine paltolarımızı kullanıyorduk.”

Yine yoldaşı Henryk Sluzalski 23 Eylülde güncesinde şöyle yazar: " İki gündür Türk usulü yaşıyoruz. Burada ucuz olan tavuklu pilavı kendimiz pişirip yiyoruz. Herkes bize tuhaf tuhaf bakıyor." Aynı yemek şeklini ise Mickiewicz yazdığı mektupta “"Evde yemeği kendimiz pişiriyoruz. Şu anda benim yoldaşım kamasıyla pilici kesiyor, sonra üstüne pilav koyacağız. İşte nefis bir öğle yemeği olacak. Bu akşam yaşantısı devamlı olarak iştah açıyor" şeklinde tanımlar. Bu sefil yaşantının, yazmış olduğu mektupta da görüldüğü gibi, adeta şairin hayal gücünü cezp ettiği görülür.

Şair, 3 Ekim 1855 tarihli Burgaz seyahatinden sonra, Galata’da tam olarak nerede konumlandığı tespit edilemeyen binadan ayrılarak, son günlerini geçireceği küçük, karanlık ve son derece mütevazi daireye taşınır.

Kira yüksek olmadığından Mickiewicz bu karanlık daireye taşınmaya razı olur. Ayrıca orada uzun zaman kalmaya da niyeti yoktur Aralık başında Bulgaristan ve Sırbistan'a yolculuk etmeyi planlar. Maalesef ölümcül hastalık bu planların gerçekleşmesine izin vermeyecektir. Mickiewicz'in oturmuş olduğu odanın betimi günümüze kadar ulaşmıştır; "Sağ köşede şairin son nefesini verdiği beyaz örtülü demir karyola vardır. Yatağın yanında, çocuklarına, dostlarına ve tanıdıklarına mektuplar yazdığı ufak masa, biraz ötede divan ve hasır koltuk yer almaktadır. Kapının yanında lavabo, başka bir masa ise odanın ortasında bulunmaktadır. Duvarlarda ayna ve birkaç taş basma asılıdır."

Bu ev Kırım Savaşı'nda Polonyalıların toplandıkları, hararetli konuşmalar yaptıkları, bir merkez olur. Bu evi sıklıkla ziyaret eden Polonyalı göçmenler arasında, 1830 yılındaki ayaklanma sonunda İstanbul’a gelen ve Polonezköy'ü kuran Adam Czartoryski, yazar T.T. Jez ile (Hanri) takma adıyla Sobozowski ve sonradan Müslüman olan Adam Michalowski de vardır. Şairin evinde kalan yakın arkadaşlarından Sobozowski, o günlerde gönüllü olarak Kırım Savaşı'na katılacaktır. İlk iş olarak bu savaşa katılanların giydikleri orijinal bir kalpakla, elbise satın alır. Şair Mickiewicz, anılarında, bu arkadaşının orijinal kalpağıyla, pasaportundan başka hiçbir şeye değer vermediğini uzun uzun anlatır. Polonyalılar'ın o sıralarda yadırgadıkları tek şey İstanbul’da sık sık yangın olmasıdır ve Sobozowski’nin günün birinde kendi evlerine yangının sirayet edeceği korkusuyla, uyurken kalpağıyla pasaportunu daima yastığının altına yerleştirdiğini, bir yangın çıktığında, önce bunları kurtarmayı tasarladığını hikaye eder.

İSTANBUL’DA ÖLÜMÜ, PARİS’TE YAŞAMA TERCİH EDİŞ

1885 yılında İstanbul’da kolera kol geziyordur. Şair, koleralı hastalara, geçmiş olsun ziyaretinde bulunur. Oradan aldığı kolera mikrobuyla, 10 gün içerisinde, kötüleşir. Hastalığının kolera olduğunu ve bu hastalıktan kurtuluş olmadığını bilmektedir. Bir ülkü uğrunda, Türkiye'ye gelmiş bulunan şairin, bile bile ölüme giderken, başucundan ayrılmayan vefalı arkadaşı ve Türk ordusunda büyük hizmetleri bulunan Polonyalı İskender Paşa'ya söylediği son sözler, şu olur: "İstanbul’da, koleradan öleceğimi bilseydim, yine buraya gelirdim. Çünkü bu benim görevimdi. Ben, Fransa'da bir ilim akademisinin genel sekreteri olmaktansa, bir Türk taburunun alelade bir sekreteri olmayı tercih ederim."

26 Kasım 1855 günü Şair Pera'da vefat eder. Şehrin kenarındaki karanlık odası, adeta şairin bin bir güçlükle dolu hayatını simgeler. Ölüm günü de yaşamının iklimi gibi, çok soğuk ve yağışlı bir güne rastlar. Şair'in arkadaşı olan tarih yazarı T.T. Jez'in cenaze törenini tasvir eden yazısından anlaşıldığına göre, gurbette ölen bu Hürriyet Şairi için, İstanbul'da çok sade bir tören yapılır. Bu töreni siyahlar giymiş Türkler ve mollalar da hüzünlü çehrelerle izlerler. Şair'in oda arkadaşı bu hazin cenaze törenini şöyle anlatır: "Beyoğlu'nun çamurlu yolları arasında, bir çift öküzün çektiği, sade bir tabut vardı. Polonyalılar'dan başka, kimse yok sanıyordum. Yanılmış olduğumuzu biraz sonra anladık. Arkamızda, sokağı kaplamış, başlarına siyahlar sarmış, sel gibi bir kalabalık akıyordu. Cenaze alayında, her ulusu temsil eden kişiler vardı. Sırplar, Dalmaçyalılar, Karadağlılar, Arnavutlar, İtalyanlar, özellikle Bulgarlar çoğunluktaydı. Ölenin şahsında, Slav şairin dehasına duydukları saygıyı böylece gösterdiler".

Adam Mickiewicz'in çıkartılan iç organları, bugün sessiz bir ev olarak duran, binanın bodrumuna gömülür. O zamanki usule göre, tahnit edilen cesedi, Fransa'nın Türkiye'deki elçiliği vasıtasıyla Paris'e gönderir. Çünkü şair her yerde III. Napolyon’un misafiri sayılır. Adam Mickiewicz'in cesedi Paris'teki Madlen Kilisesi'nde yapılan hüzünlü bir merasimden sonra, toprağa verilir. 1890 yılında da Paris'teki mezarı açılarak, kemikleri Polonya'ya gönderilir. Krakow'da bulunan Wawel Kraliyet Şatosu Kilisesi’nin mezarlığına gömülür. Böylelikle, şairin bugün, İstanbul’da, Paris'te ve Polonya'da olmak üzere üç ayrı yerde, hatırası yaşamaktadır.

KÜLLERDEN BİR MÜZENİN DOĞUŞU

Şairin bugün de hatırasının yaşatıldığı ev; arkadaşı Sobozowski’nin korktuğu gibi 1870 büyük Beyoğlu yangınında yanar. Bugün ayakta duran bina, yangın sonrasında başka bir Polonyalı siyasi mülteci olan Jan Gorczynski tarafından yaptırılarak, kapısına bir plaket takılır. 1909 yılındaysa, Kırım Savaşı’nda ölen Polonyalılar ve Adam Mickiewicz anısına İttihat ve Terakki Fırkası tarafından bir tabela konulur. Şairin ölümünün 100. yılında bina yeniden tören ve anma levhalarının takılmasına şahit olur. Yapı 1978/79 yılları arasında Kültür Bakanlığı tarafından kamulaştırılır. Büyük bir onarım ve düzenleme çalışmasından sonra 1984 yılında teşhiri için düzenlemeler tamamlanarak, ziyarete açılır.

Binanın teşhir projesi, Varşovalı uzman ve dekoratörler tarafından yapılır. Malzemelerin büyük bölümü Polonya’dan getirilirken, Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Askeri Müze’den de çeşitli eserlerle takviyeler yapılır.

Müzede, şairin yaşamı ve eserleri modern bir anlayışla sergilenirken, binanın mahzenindeki bir oda, şairin sembolik kabri olarak durmaktadır. Aslında bir şairi, şair yapanın eti ve kemiğinden ziyade yüreği olduğunu düşünürsek; iç organlarıyla beraber yüreğinin de gömüldüğü bu mahzenin onun gerçek kabri olduğunu söyleyebiliriz. Onun yaşamından izleri sürmek ve ilham almak isterseniz; Pazartesi dışında her gün 09:30–17:00 saatleri arasında, Dolapdere Tatlı Badem Sokak 29 numaradaki evinin kapısı, ziyaretçileri için açık tutuluyor… Polonyalı şair bu yazıyı sonlandırsaydı, ne derdi diye düşününce akla ilk, şiirlerinde devamlı bahsettiği Hürriyet güneşi geliyor. Hürriyet güneşinizin hiç batmaması dileğiyle…